A incerteza de Ence

Na foto do Faro de Vigo aprécianse a ocupación das marismas de Lourizán polo complexo letal e os recheos, ó fondo, do porto de Marín. Boa información a ofrecida polo Faro de Vigo este 26.10. O ministerio de Medio Ambiente parece arranca coa execución da sentencia firme e irrecurrible do 19.05.2011.O artículo que sigue, en relación coa incerteza declarada por Ence en diversas ocasiós, non vai aparecer en prensa de papel. 

Pontevedra, 26.10.2014
Entrada n. 1785 do blog
Artículo semanal. 

A incerteza de Ence,

por Xesús López Fernández (26.10.2014)

Desconozo por qué se fala de incerteza en relación con Ence, coa factoría da ría de Pontevedra, actualmente sentenciada. Non hai moito que o seu director facía unhas declaraciós sobre a necesidade de urxentes inversiós e de que mesmo pode esta-la fábrica nun trance de difícil superación. Pero as causas non están claras: por unha banda, o director fala da incidencia “da reforma enerxética que se ten colado como unha desagradable sorpresa no proceso da posible renovación da concesión que ten en Pontevedra”. Tamén di que esa reforma enerxética impide que poidan reducir costes pra seren competitivos. E non queren pensar noutro futuro que no da permanencia na ría de Pontevedra. Aquí cabe facer varias preguntas, porque Ence tenta culpabilizare ás administraciós, como si éstas fosen omnipotentes e tivesen que achanzare obrigatoriamente as dificultades da factoría. Pero, ¿ten concesión o Grupo Empresarial Ence pra outra cousa que prá fabricación de pasta kraft? Parece ser que non. Polo menos, a sentencia da Audiencia Nacional do 19.05.2011, agora firme por decisión do 11.07.2014, do Tribunal Supremo, ordea incoa-lo expediente de caducidade da concesión e o cese da actividade industrial.

Cando temos unha ría hipercontaminada, situación na que a Ence i Elnosa se lles pode supoñer gran parte da culpa, ¿por qué non pensar en recuperala? Despois de ter marcado as nosas vidas, como presentía o Goberno franquista no 1973, cando desestimaba o chamado PGOU pontevedrés do 1970, no sentido de que da presencia desas fábricas nas marismas de Lourizán (Celulosas i Elnosa) soamente se poderían derivar problemas prá saúde e convivencia humás, como aconteceu. O goberno destimaba a posible reconversión das marismas en terreo industrial e que, felizmente, siguen sendo dominio público marítimo terrestre, según definía o Avogado do Estado Vázquez Seixas no ano 2003, e polo tanto inalienables, inembargables, imprescriptibles e insusceptibles de desafectación. Un pensa que outra ENCE sí sería posible e algús dos nosos políticos teñen barallado esa idea, afirmando incluso que en zonas do interior debería ser posible unha fábrica de pasta kraft sen impacto e sen problema de futuro. E un pregúntase por qué a empresa non traballou nesa dirección. Fixeron mal os deberes e hoxe non vivirían a denunciada situación de incerteza. Mante-la fábrica na ría, un medio sensible, có que eso conleva, non parece de sentido común. Por outra banda, a reforma da Lei de Costas 1988 produceuse no 2013, dous anos despois da devandita sentencia.

El País informaba o 29.07.2014 de que o Tribunal Supremo tiña desestimado os recursos de casación de Ence e da Avogacía do Estado contra a sentencia xa citada e mandaba incoa-lo proceso pra declarare caducada a concesión da fábrica, reiterando a validez do fallo recurrido que ordeaba, ademáis, “a adoución de tóda-las medidas legalmente contempladas prá paralización das actividades e suspensión do uso i explotación das instalaciós”. O procedemento debe estar xa en marcha polo Ministerio de Medio Ambiente e ven regulado polo regulamento da vella Lei de Costas, que prevé a caducidade da concesión en diversos supostos, antr´eles “a alteración da finalidade do título” ou o incumprimento das régoas de transmisión, dúas das causas invocadas na denuncia. El País informaba de novo o 16.10.2014: “O Tribunal Supremo non ten relaxado a marcha tra-la sentencia que dictou o mes de Xullo, na que confirmaba que a Administración debe tramita-la caducidade da concesión sobre dominio público marítimo-terrestre da fábrica de Ence en Pontevedra”. O Alto Tribunal ten devolto as actuaciós á Audiencia Nacional “a fin de que se proceda á execución”.

Podería referirme máis á sentencia, pero prefiro darlle outra fin ó artículo. Porque sabemos que, de forma un tanto sorprendente, Ence, que estaba en perdas, cerrou en Huelva, sobre o que hai unha confusa información. E alí xa non fabrican celulosa. Díse que unha das causas, senon a principal, é a regresión do eucalipto naquela provincia; que a nova agricutura está marcando alí os tempos coa producción dos chamados frutos roxos (fresas, arándanos, etc), que se venden en todo o mundo: Nova York, Hannover, Moscú, Barcelona. Téñase presente que, en Huelva, pola recolección dunha hectárea destos productos, se pagan 23000 euros. Tamén están a incrementaren a prantación de limoeiros e laranxos. Conviría entrar máis no tema; pero polo pronto aí temos unha lección prá economía galega, prá posible mellora do noso monte. E o eucalipto tiña que ter menos protagonismo, polo seu efecto aniquilador. As comunidades de montes teñen aquí unha lección. Saben que, cando convén ó mercado, os demandantes de madeira baixan os precios, unha situación de incerteza certa prós productores galegos.

 

Emigrar ó campo, unha posibilidade

Imaxe dun porco celta, unha das riquezas emerxentes en Galicia, pero habería que mostra-las  posibilidades que, de forma poliédrica ten o país. Fai falta unha gobernanza que deixe de esgaza-la riqueza do país, á marxe da política de portas xiratorias e da desfeita ecolóxica do país, sometido a unha colonización salvaxe.

Co clima de Galicia serían posibles outonos como o desta fotografía, pero xa só na Galicia interior podemos atopar un colorido ledo, algo que non dá o eucalipto, perennifolio e incendiario, omnipresente por non te-lo país unha política forestal certa, nen gandeira.

Pontevedra, 20.10.2014

Entrada n. 1783

Artículo semanal

Emigrar ó campo, unha posibilidade,

por Xesús López Fernádez

Dende que comezou a crisis é moita a xente que tenta buscare no campo a solución ós seus problemas. A terra brinda a posibilidade dunha sustentabilidade certa, como se daba nas aldeas galegas mentres se mantiñan como entes vivos. O home e a muller eran protagonistas, pero a emigración e a mala gobernanza deron en acabar coa súa presencia. Na distancia, xa Curros Enriquez, en “Un adiós a Mariquiña”, denunciaba esa carencia cando mandaba recado pola pombiña mensaxeira, Mariquiña Puga: “Fálalle ós emigrados da patria súa,/ dilles, mimosa, que deles apartada Galicia chora./ Dilles que prós seus lares tornen axiña,/ que sen eles non queren pinta-las viñas, rega-los regos,/ madura-las castañas nos castiñeiros./ Dilles que as súas obrigas eiquí os esperan/ e si onde elas non morren que se condenan...[...]”. A terra precisa da presencia humá, de que esa xente se sinta parte do ecosistema, algo que comeza a interesar e que pode ter unha demanda certa, ser rentable en definitiva. Claro que fuxir da cidade pró campo sen ter algunha finca en propiedade, e os aperos con que en tempos foi traballada polos pais ou avós, o comezo dos novos labregos vai ser difícil.

Afirman algús que si esto empeora “nos marchamos ó campo, poñemos un horto e de fame non morremos”. De vez en cando escóitase esa cantinela porque a crisis e mai-lo paro fan difícil a subsistencia nas cidades, especialmente nas que están en involución, perdído-los fluxos dinámicos doutrora por mala gobernanza. De cada volta son máis os que fantasean co retorno á vida campestre, que maxinan barata e fácil. Mais a realidade é diversa, como decote aclaran os promotores de “Abraza la Tierra”--unha entidade que asesora, informa e incluso acompaña a novas xentes do rural--. Ós pobos, ás aldeas, hai que acodir cun proiecto laboral, que tamén alí hai recibos e facturas que pagar e que nadie, absolutamente nadie, regala nada, advirte unha coordinadora, Eva González. En tres anos “Abraza la Tierra” veu multiplicarse exponencialmente o número de peticiós de axuda pra facerse con casa e traballo nalgún punto de España. Dend´o 2008 ó 2011 foron máis de 7700 peticiós de axuda, un 50% máis que no trienio anterior, e con mensaxes que son verdadeiros S.O.S.

O reclamo de noticias en televisión de pobos que ofertan casas gratis a cambio de habitantes está a crea-la sensación de que hai futuro nos pobos. Pero “Abraza la Tierra” avisa do espellismo: non se regala nada porque as casas prometidas hai que reconstruílas dende a cimentación, pró que se precisa dunha financiación á que estas familias non teñen acceso. Créase a sensación de que nos pobos, con que veña xente, témo-la obriga de lle dar todo gratis, como se na cidade se regalara algo. Se quére-la túa propia casa, téla que pagar; os alugueres tamén. En “Abraza la Tierra” afirman que no campo non está a saída da crisis prás persoas sen recursos. “Antes sí tiñamos unha boa bolsa de emprego. Agora non hai unha oferta de traballo por conta allea”, pero anima ós que teñan posibilidades pra invertiren no seu propio oficio ou traslada-la súa actividade a un pobo, a que aposten por dinamiza-la vida rural.

En varios países de Europa, como en España, estáse a intentar unha nova ruralización, o regreso ó campo. En Galicia, onde a emigración foi apagando aldeas ata mediados do pasado século, non se fai moi evidente, pero algo se está a mover porque xentes que conservaban propiedades, como acontece en Portugal, estannas a poñere en valor, mesmo coa práctica dunha agricultura ecolóxica, cada vez con máis mercado. A Xunta, con fondos europeos, tenta salvare algunhas aldeas; pero o problema ten aquí raíces das que se fala pouco, como que os periodos de maior emigración coincidiron coa repoboación forestal practicada en forma colonialista, que aínda dura e que hoxe mostra o litoral atlántico como unha masa contínua de eucaliptos: a nosa natureza traicionada, e agora que comeza o outono vaise nota-la gran ferida, a perda de cromatismo, de vexetación clímax. Outro dos puntos onde fallou a política foi na cousa agrogandeira galega, especialmente traicionado o país, outro fallo da gobernanza que en parte se podería revertir dend´as asociaciós de montes de veciña, presionar pra unha posta do monte en valor por medio de prantaciós que restauren a paisaxe na que sí pode haber un auténtico manantial de traballo pró que se precisaría xente. Outra Galicia é posible, con moito menos paro. Pero con outra gobernanza redicalmente distinta que faga posible ese retorno necesario, como apuntaba Curros Enríquez. Aínda que os tempos sexan outros. Pra que as aldeas e Galicia non morran.  

Ence, hora de executa-la sentencia

Por concesión estatal de xuño do 1958, o dominio público marítimo terrestre de Lourizán está nas mans do Grupo Empresarial Ence. Outras actividades están presentes nese espacio, algunhas sen concesión nen licencia municipal. Ence, presuntamente está fóra da lei por ter perdido a súa, por diversas vías, dend´o 2001, dito moi en breve. Aquí veu funcionando, ó parecer, unha auténtica ecomafia  porque as Administraciós, as tres, non entraron a resolve-lo problema das diversas ocupaciós ilegales de certas empresas e infraestructuras. Pra tentar acabar coesas presencias e coa contaminación da nosa ría foi necesario crea-la asociación Salvemos Pontevedra, que comezou a súa cruzada no ano 2004, en contra da actitude das Administraciós de esquece-los seus deberes, de mirar cara outros lados. Demasiados anos sofrindo esas presencias, marcada a nosa existencia, convivencia e saúde, especialmente por Ence i Elnosa. Pero o Tribunal Supremo acaba de desestimare dous recursos de casación de Ence e do MARM e de facer boa a sentencia da Audiencia Nacional do 19.05.2011, á que lle acaba de pasar orde de incoa-lo procedemento de caducidade da concesión e de interrupción da súa actividade industrial. Un artículo de Víctor Honorato, en El País, refírese á situación que está a vivire a pasteira, como tamén ás demandas de Salvemos Pontevedra, disposta a pedir, si é preciso, a execución forzosa da sentencia. Os políticos xa perderon o seu discurso falsamente ecoloxista.

Pontevedra, 17.10.2014

Entrada n. 1782 do blog

El Supremo manda ejecutar la sentencia contra la concesión de Ence,

por Víctor Honorato, en El País

El Tribunal Supremo no ha relajado la marcha tras la sentencia que dictó el pasado julio en la que confirmaba que la Administración debe tramitar la caducidad de la concesión sobre el dominio público marítimo-terrestre de la fábrica de Ence en Pontevedra. El Alto Tribunal ha devuelto las actuaciones a la Audiencia Nacional “a fin de que se proceda a la ejecución” y se incoe el expediente, que, según el nuevo reglamento de Costas, dejará en suspenso cualquier trámite para prorrogar la ocupación de los terrenos de la marisma de Lourizán.

La posibilidad de extender la concesión más allá de 2018 fue una novedad de la reforma de la Ley de Costas del año pasado que discurrió independiente de los frentes judiciales que desde el Ayuntamiento y varias asociaciones ecologistas se fueron suscitando en los últimos 15 años. El que más avanzó de entre estos fue el de la asociación Salvemos Pontevedra, que planteó que la concesión original, de finales de la década de los cincuenta, se excedió con creces y que cuando la empresa se privatizó no se siguieron los requisitos para transmitir el permiso. La Administración nunca contestó y los tribunales determinaron que dar la callada equivalía a asumir las protestas de la ONG, por lo que forzaron a tramitar la caducidad.

El esquivo expediente tendrá que analizar por fin la situación de los terrenos, donde sin muchos miramientos se levantaron estructuras que excedían la concesión, como la depuradora de aguas, que también arrastra una sentencia en contra pendiente de confirmación por el Supremo. Entre tanto no cabe hablar de prórrogas, según se harta de repetir el portavoz de Salvemos Pontevedra, Francisco Díaz, y reconoce expresamente el reglamento general de Costas aprobado la semana pasada en un artículo en el que señala que si se aprecian “causas de caducidad del título vigente o se esté tramitando un procedimiento de caducidad del título concesional […] el procedimiento de prórroga se dejará en suspenso”.

El embrollo legal añade mayor suspense al futuro de la pastera. El reglamento prevé hasta 18 meses para resolver el expediente de caducidad, pero solo tres para que la Xunta emita el informe sobre la conveniencia de la prórroga una vez la compañía la solicite –Ence ya presentó la petición, pero antes de que se aprobase el reglamento- La opinión de la Xunta tampoco obliga a Medio Ambiente, que puede rechazarla en base al “interés general”. La secretaria xeral de Ordenación do Territorio, Encarnación Rivas, expresaba vacilante el mes pasado su voluntad al mismo tiempo de colaborar para ejecutar la sentencia y de buscar “la mejor salida”.

Ante esto, la compañía se lamenta en un comunicado de “la incertidumbre que gravita” y que impide, avisan, “llevar a cabo importantes inversiones imprescindibles para “asegurar el futuro de la fábrica”, ya en clave económica. Francisco Díaz protesta y avisa de que pedirán la ejecución forzosa si Medio Ambiente sigue sin actuar. “Es una vergüenza que la Administración tenga que ser obligada por los particulares al cumplimiento de una sentencia del Supremo”.

Sustentabilidade e gobernanza

Esta creación fractal mostra dúas realidades. A de riba tenta presentare o que nalgún tempo puido se-lo fondo da ría de Pontevedra, caracterizada pola susentabilidade, a riqueza sempre renovada; a  parte inferior quer recrea-la entrada en escea do tubo emisario por medio do que a cidade, pero sobre todo Ence, contamina sen piedade: dioxinas, organohaloxenados, mercurio, endrín, etc.; en suma, a fin da sustentabilidade prevaléndose dunha edar que carece de concesión, como tamén o emisario. Lembremos que a edar foi montada en comandita pola Xunta i Ence, i está asentada en terreo concesional de Ence non segregado. Sobre ela pesan xa tres sentencias, estando pendente de fallo un recurso de casación.... O artículo que sigue podería ser máis incisivo, entrare en cuestiós como a da presunta ecomafia que aquí veu funcionando. E sigue.... As tres Administraciós suspenden.   

Pontevedra, 13.10.2014

Entrada n. 1781 do blog

Artículo semanal

Sustentabilidade e gobernanza,

por Xesús López Fernández

O 23 de Setembro celebráronse máis de duas mil marchas no Planeta. ¿Por qué? Xentes que ó longo de meses foran convocadas pra ese día pola ONG Avaaz.org concentráronse en diversas cidades pra clamaren contra o cambio climático, pró que sí pode haber soluciós técnicas, de cada volta máis difíciles, pero sí parece que non hai vontade política. En Nova York foron uns trescentos mil os manifestantes, antre os que se contaban o exvicepresidente Al Gore, o secretario xeral das Naciós Unidas, Ban Ki-moon, e o actor Leonardo di Caprio. Foron tamén importantes as concentraciós celebradas na Gran Bretaña, Francia, Bulgaria e Afganistán. O mundo vai tomando conciencia, mais sinte que, dend´a gobernanza dos países non se lle está a dedicare a necesaria atención ó tema, daí o dito por algús dos manifestantes: “Hoxe marcho polos meus fillos; estou marchando pra que vivan nun mundo sen se preocuparen porque a próxima treboada poida destroire a súa comunidade”, decía Bill Aristovulos, conserxe dun edificio de apartamentos; “Éste é o planeta onde as xeneraciós que nos sigan van vivir. Non hai plan B, porque non hai planeta B”, declaraba o secretario da ONU ós periodistas. E Leonardo di Capri, que marchaba perto da cabeceira e do lado duns indíxenas ecuatoriáns que mantiveron unha longa batalla legal contra a Chevron Corp., pola súa polución do Amazonas, declaraba: “Este é o tema máis importante do noso tempo. Estou increíblemente orgulloso de estar aquí”.

As manifestaciós deste ano representaron un notable incremento en relación coas do ano 2009 e os organizadores telumbran xa que, dentro de cinco anos, o movemento da protesta terá aumentado espectacularmente. Realmente, temos motivos pra nos alarmare incluso localmente, ¿ou é que xa nos esquecemos das cicloxénesis do pasado inverno, que mordeu parte da primavera? Cando xa está a chovere atípicamente en non poucos lugares de España, lembremos que o Worlwatch Institute, que leva trinta anos editando “A Situación do Mundo”, non deixou de nos ofrecere ó longo dese tempo, innumerables estudios sobre as circunstancias vividas polo Planeta: o quecemento global, o cambio climático, a sustentabilidade... Mais desgraciadamente, aínda que os avisos da comunidade científica que converxe nese instituto están dados, a gobernanza dos países vai por outro camiño. Así, se no balance do 2012 titulaban o seu estudio como “Cara unha prosperidade posible” e daban recetas pra que a mesma fose certa, non deixaban de advertire, vinte anos despois do Cumio de Rio Janeiro 1992, que a civilización humáa está máis próxima que nunca do colapso ecolóxico. Por culpa da mala gobernanza política.

“¿Aínda é posible acada-la sustentabilidade?”. Título alarmante pró estudio do 2013 e que, estructurado en tres partes establecía xa na primeira as líneas roxas que non se deberían rebasar na interacción antre sociedade e natureza, subraiando i explicando aquelas que están a seren traspasadas. Propón que, catro décadas despois da adoución institucional do desenvolvemento sustentable como meta no Cumio de Río Janeiro, é necesario definir e medir claramente a sustentabilidade –ou insustentabilidade-- das nosas sociedades, pois soamente deste xeito pode establecerse unha guía pra esa necesaria transición socioecolóxica, alén da retórica que ten caracterizado a “imaxe verde” do recente capitalismo.

“Gobernar prá sustentabilidade” é o título do último tomo, o correspondente a “A Situación do Mundo 2014”. “Atopámonos nunha carreira antre puntos críticos da natureza e os nosos sistemas políticos”, frase ésta de Lester Brown (2008), fundador do World Watch Institute hai corenta anos; tamén do libro “A Situación...”, que cumpre agora os trinta anos; Lester Brown, oitenta. Está ben escollida a súa frase prá definición do plan da obra porque existe un claro déficit de conciencia ambientalista na clase política. A gobernanza tería que estar volcada en resolve-los problemas que ten o Planeta, pero de momento non é así; antes ben, en países como o noso hai motivos de preocupación, xa por algunhas actuaciós ecolóxicamente desgraciadas e denunciables, xa por ter caído nunha especie de involución lexislativa en materia ambiental, como representa a reforma da Lei de Costas 1988, de Borrell, que era unha magnífica lei prá sustentabilidade. Terei ocasión de ir entrando en “A Situación do Mundo 2014” que nos diversos enfoques que fai da gobernanza (ambiental, política) insiste en que hai que mellora-lo conocemento de forma multidisciplinar de cómo traballan os distintos resortes da natureza, pra restaurala se non é tarde. O estudio insiste en que é necesaria unha ecoalfabetización da gobernanza. Parece claro que, sen esa alfabetización, o sistema político falla e non vai haber sustentabilidade.

As declaraciós de César Portela

César Portela, no seu estudio de García Camba, Pontevedra. (Foto do Faro de Vigo)

Pontevedra, 10.10.2014
Entrada n. 1780

As declaraciós de César Portela,

por Xesús López Fernández

César Portela fixo unhas declaraciós pró Faro de Vigo, das que se inclúe enlace. Nelas aporta cousas moi interesantes, aínda que coido poden estaren resumidas en exceso. Ben canto dí en relación coa ocupación dos espacios públicos por terrazas que corresponden máis ben ó esquema de parque temático que os gobernos do Bloque tentaron darlle á cidade, someténdoa a exceso de ruídos e incomodidades, como que os gobernos locales levan tres mandatos sen faceren os seus deberes e son uns douscentos edificios da zona vella os que están deshabitados, ou convertidos en moradas de okupas. A peatonalización aquí practicada foi brutal, parece que mellor pensada polo PP, o partido impulsor da mesma; pero a prohibición de uso de vehículos na zona vella, imposible pra moitos dos seus habitantes, diriamos que ten motivado a "fuxida" de non poucos deles, porque pra moitos, vellos residentes da zona vella, a necesidade puntual dun coche sería cousa de tódo-los días, e non a "anecdótica" á que parece referirse Portela. Como tamén o necesario silencio pra un descanso garantizado, imposible cando algunhas rúas son xa espacios guetificados. O Peprica non veu salvare nada. 

A desgracia da perda de paisaxe que se ten producido en Pontevedra e que Portela cita pode ter outras connotaciós por tere acabado o goberno local co antiguo sistema viario e condenado como circunvalación as vías perimetrales, perxudicando máis e máis ó río Lérez, decote máis estreito e xa sen calado por teren acabado coa dinámica das augas como tamén, poderiamos decir, cos fluxos dinámicos das xentes no propio tecido urbán, sometido o comercio local a un Diktatt de pura ruína, porque a cidade non se reanima con terrazas, ademáis de que no outono-inverno xa non valen como atracción prás xentes de fóra algús dos espectáculos de miseria que montan os comisarios políticos da nosa ecoanalfabeta gobernanza local: malabares, perroflautas, facedores de pompas de xabrón, equilibristas, e o novo metrominuto, a indixencia solemne que ocupa moitos dos traiectos que de forma cotiá camiñan os pontevedreses. Por non salvaren, non salvan nada, que incluso queren cambiarlle o nome a certas rúas e prazas, esgazando aínda máis a lingua galega matricial: praza de Galicia, praza da Ferrería, que os talibáns da lingua queren cambiaren según a súa "enxeñería social normalizadora": o galegués da traición á nosa historia. 

Coido que, realmente, á entrevista lle falta unha auténtica connotación ecoloxista, que faltaron as perguntas ás que César, home crítico, daría resposta comprida. Estou seguro.

Faro de Vigo, 10.10.2014: Entrevista a César Portela

addenda: O artículo de Ramón Rozas, no Diario de Pontevedra do 11.10, vale pra lle dar sentido a algunhas das omisiós apreciadas na entrevista publicada polo Faro, aqui comentada:  Ramón Rozas, "Espazo"